بندسار، الگوی بومی بهره‌برداری بهینه از منابع آب و خاک (مطالعه موردی: حوضه آبخیز سبه سبزوار)

Authors

  • حسین نیا, اکرم پژوهشگاه صنعت نفت
Abstract:

حوضه‌های آبخیز رودخانه‌ای، به خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشکی مانند ایران و سرزمین‌های مجاور، همواره محور سکونت و تمدن جوامع بشری بوده‌اند. در بسیاری از مناطق کم آب ایران از جمله نواحی غربی خراسان از دیرباز مردم به اهمیت منابع آب و خاک در جهت حیات خود پی برده‌اند و در جهت حفاظت از آن تلاش­های زیادی را معطوف داشته‌اند. استفاده از این تجربیات موفق در جهت بومی‌سازی عملیات آبخیزداری کارایی این عملیات را تضمین خواهد نمود. مقاله حاضر، با هدف بررسی تاثیر بندسارها در استفاده بهینه و پایدار از منابع آب و خاک و همچنین نظامات اجتماعی آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. حوضه آبخیز سبه سبزوار با مساحتی در حدود 74/10835 هکتار در حوضه آبخیز کویر مرکزی و از نظر سیاسی در محدوده شهرستان سبزوار واقع شده است. متوسط بارندگی سالانه حوضه سبه 271 میلی­متر و بیش­ترین بارندگی ماهانه حوضه مربوط به ماه اسفند به میزان 57 میلی­متر و در ماه‌های فصل تابستان مقدار بارندگی کمتر از 1 میلی‌متر است. تنوع و گستردگی بندسارها در بستر مسیل‌های حوضه به تعداد 209 مورد قابل توجه بوده و در سرنوشت آب و رسوب خروجی از انتهای حوضه نقش مهمی به عهده دارد. با توجه به شرایط موجود در طول سالیان گذشته مردم منطقه اقدام به احداث سازه‌های خاکی کوتاه (بندسار) به تعداد زیاد در منطقه نموده‌اند. این سازه‌ها علاوه بر ایجاد درآمد و اشتغال در منطقه نقش موثری در کنترل رسوبات داشته است. در طی این بررسی جنبه‌های مختلف احداث این بندسارها مورد بررسی قرار گرفته که در مجموع بیان­گر پتانسیل‌های دانش بومی برای بهره‌برداری بهینه از منابع آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک می­باشد و لزوم توجه به این دانش را ضروری می‌نماید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تخصیص بهینه منابع آب با استفاده از الگوریتم چرخه آب (مطالعه موردی: حوضه آبریز گرگان‌رود)

در این پژوهش از الگوریتم فراابتکاری چرخه آب(WCA) براییافتن استراتژی‌های تخصیص بهینه منابع آب در سیستم دو مخزنه سدهای گلستان و وشمگیر واقع در حوضه آبریز گرگان‌رود (شمال ایران)، برای یک دوره پنج ساله (از سال آبی 87-86 تا 91-90) استفاده شده است. پس از اطمینان از درستی عملکرد الگوریتم WCA با استفاده از چندین تابع محک استاندارد، مدلی برای تخصیص بهینه سیستم مخازن حوضه آبریز گرگان‌رود توسعه داده شد. ت...

full text

تحلیل کیفیت منابع آب زیرزمینی به منظور مدیریت بهینه منابع؛ مطالعه موردی حوزه آبخیز خوانسار هرات

آب­های زیرزمینی یکی از منابع تامین آب مورد نیاز انسان به‌ویژه در مناطق خشک و کم آب است.آب‌های زیرزمینی تحت تاثیر خشکسالی­های کوتاه مدت قرار نمی­گیرد و چنانچه به درستی استفاده شود منبع مطمئنی برای رفع نیازهای انسان است. حوزه آبخیز خوانسار، واقع در جنوب‌غربی شهر هرات در استان یزد، دارای دو رشته قنات با تخلیة متوسط سالانه 414383 مترمکعب و پنج دهنه چشمه با تخلیه متوسط سالانه 6/507729 مترمکعب می‌باش...

full text

نقش مدیریت منابع آب در توسعه کالبدی با استفاده ازمدل SRM مطالعه موردی حوضه آبخیز طالقان

در این مقاله شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف با استفاده از مدل SRM در ارتفاعات حوضه آبخیز طالقان بررسی شده است. برف به عنوان یکی از عوامل اصلی ذخیره آب نقش مهمی در رفع چالشهای موجود در مدیریت منابع آب خصوصأ درمناطق کوهستانی ایفا میکند.آب حاصل از ذوب برف، نقش مهمی در ایجاد رواناب سطحی، تغذیه آبهای زیرزمینی را داراست. پوشش برف معرف میزان آب ذخیره شده در حوضه های کوهستانی است. بنابراین تاثیر آن ب...

full text

پیش‌بینی سلامت حوضه آبخیز بر پایة متغیّرهای کیفیّت آب سطحی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز طالقان)

کیفیّت آب سطحی، یکی از معیارهای مهمّ تعیین سلامت حوضه آبخیز است؛ به­گونه­ای که تغییرات آن، تعیین‌کنندة وضعیّت سلامت و در نتیجه، پایداری جوامع محیطی و انسانی است. با توجّه به اینکه در دهة اخیر، بر اثر مصرف بیش از حدّ منابع آب و آلودگی، این متغیّر حیاتی دچار تغییر شده است؛ بنابراین، اطّلاع از وضعیّت آن در سال­های آتی می­تواند نقش مهمّی در برنامه­ریزی محیطی و پایداری جغرافیای انسانی داشته باشد. حوضة آبخیز ...

full text

ارائه الگوی بهینه مدیریتی به‌منظور بهره‌برداری از منابع آب، مطالعه موردی: ‏دشت الشتر

شیوه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی دشت الشتر، موجب افت سطح آب و کاهش آبدهی چاه‌های منطقه شده است. طی دوره آماری 1371 تا 1389 تراز سطح ایستایی دشت، سالانه به‌طور متوسط 24 سانتی‌متر افت نموده است. استفاده ترکیبی از تکنیک‌های شبیه‌سازی و بهینه‌سازی، روشی مفید و قدرتمند در تعیین استراتژی‌های تصمیم‌گیری و مدیریتی، برای بهره‌برداری اصولی از منابع آب می‌باشند. در این راستا از مدل‍ ریاضی MODFLOW و ن...

full text

پتانسیل¬یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز شاهرود- بسطام)

روند روبه‌رشد شهرستان شاهرود در سال­های اخیر، راهبرد مدیریت منابع آب در این منطقه را بیش از پیش ایجاب می­کند. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیل‌های مختلف و بهره‌برداری از آنها با توجه با ظرفیت­شان می‌باشد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی مناطق پتانسیل آبی در حوضه آبخیز شاهرود- بسطام با استفاده از عوامل موثر در تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، از طریق مدل AHP و تکنیک GIS است....

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 4

pages  1- 8

publication date 2015-03

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023